Шымкент қаласының бұрынғы әкімі Ғабидолла Әбдірахымов сотта 2,8 млн доллар пара алу туралы жауап берді

Прокурор: Қожабаевпен кездесер алдында сіз Аюповқа осындай кәсіпкер сізге келгісі келетінін айттыңыз ба?

Әбдірахымов: мұндай әңгіме есімде жоқ.

Прокурор: сол кезеңде сіз Аюповпен байланыста болдыңыз ба?

Әбдірахымов: ол сол кезде Лондонда болған. Біз шетелде оқитын студенттер альянсын құруды талқыладық. Біз мұны телефон арқылы талқыладық. Содан кейін альянс құрылды және оны Рашид құрды. Бұл осы туралы ғана сөйлескенбіз.

Прокурор: Қожабаевтың сапары туралы айтылды ма?

Әбдірахымов: ондай болған жоқ, есімде жоқ.

Прокурор: Аюпов оқуға дейін сіздің көмекшіңіз болды ма?

Әбдірахымов: Аюпов ешқашан менің көмекшім болған емес.

Прокурор: Қожабаев тендерді жеіп алғысы келетіні туралы айтты. Сіз тендер ұсындыңыз ба?

Әбдірахымов: жоқ ұсынбадым, ондай әңгіме болған жоқ.

Прокурор: ал ол қосалқы станция құрылысына көмек көрсетуді сұрады ма?

Әбдірахымов: жоқ, ондай болған жоқ. Елестетіп көріңізші, адам менің кабинетіме бірінші рет келеді және маған тендерлерді алуға көмектесіңізші дейді ме?

Прокурор: кез-келген кәсіпкер сізге өз мәслелерімен кездесуге бара алды ма?

Абдрахимов: мой кабинет был в здании правительства. Я считаю, что зайти ко мне было просто. Я старался всех принимать. Все крупные предприниматели периодически заходят в правительство, в Администрацию президента. Приемная заходит и говорит, что к вам записался такой-то человек, руководитель такого-то завода. Я говорил, хорошо, пусть зайдет. И я принимал всех, кто ко мне записывался.

Әбдірахымов: менің кабинетім Үкімет ғимаратында орналасқан болатын. Менің ойымша, маған келу қиын болмаған. Мен бәрін қабылдауға тырыстым. Барлық ірі кәсіпкерлер тұрақты түрде Үкіметке, Президент Әкімшілігіне кіреді. Қабылдау бөлмесінен келіп, Сізге осындай адам, осындай зауыттың басшысы жазылды деп айтады. Мен жарайды, кірсін деймін. Маған жазылғандардың бәрін қабылдайтынмын.

Прокурор: Қожабаев сіздің кабинетіңізде тағы бір рет болды ма?

Әбдірахымов: Қожабаевтың менің кабинетімде болғаны есімде жоқ. Ол маған келмеген.

Прокурор: сіз онымен басқа жерде кездестіңіз бе?

Әбдірахымов: 2018 жылы біз іске жаңа қосылған оның зауытында кездестік.

Прокурор: Қожабаев сотқа алғашқы қабылдаудан кейін ол сізбен «Риксос» қонақ үйінде кездескенін көрсетті.

Әбдірахымов: бұл жалған, мен онымен Риксоста ешқашан кездескен емеспін.

Прокурор: ал тендер бойынша «Түрксіб» құрылысы бойынша әңгіме болды ма?

Әбдірахымов: болған жоқ.

Прокурор: ол кезде сіздің көмекшіңіз кім болды?

Әбдірахымов: ол кезде ресми түрде болған жоқ, бірақ кеңесші қызметін атқарған адам болды, ал іс жүзінде менің көмекшім еді. Бұл — Кантуреев Исамидин.

Прокурор: Сіз 2013 жылы көмекшіңізге ақша алу туралы тапсырма бердіңіз бе?

Әбдірахымов: жоқ, бұл ешқашан болған емес.

Прокурор: бірінші кездесуден кейін Қожабаев сізге өтетін тендерлердің тізімін берді ме?

Әбдірахымов: жоқ.

Прокурор: сіз Сатқалиевке тендер өткізіп, оны Қожабаевқа беруді тапсырдыңыз ба?

Әбдірахымов: мен Сәтқалиевке ешқандай тапсырма берген жоқпын. Қожабаев менде болғаннан кейін мен Сәтқалиевке қоңырау шалдым. Мәселе мынада, маған проблемасы бар адам келгенде, мен оны кейінге қалдырмай, бірден жауапты адамды қоңырау шаламын. Бұл жолы мен бірден Сатқалиевке қоңырау шалдым. Одан Қожабаевты танисың ба  деп сұрап және жүйелік мәселе туралы не айтасың,   Мемлекеттік сатып алуларды үнемі шетелдік компанияларға беріп, ал біздікілер үнемі шектен тыс қалатын айттым. Менің есімде, Президент бұл мәселе туралы айтты деп айтқаным. Сіз отандық өндірушілердің Мемлекеттік сатып алуларға тең қол жеткізуі үшін жүйелі ұсыныс енгізіп, ойланыңыз дедім. Ешқандай тендерлер туралы әңгіме болған жоқ. Ойланып көріңізші, мен өз кабинетімде отырып, «Сұңқар» телефоны арқылы сөйлесіп, тендер сұраймын ба? Бұл қисынға келмейді ғой.

Прокурор: оқу кезінде Аюповпен қалай байланыста болдыңыз?болдыңыз?

Әбдірахымов: қарапайым телефон. Ол қоңырау шалып, одақ құрғысы келетінін айтты. Басқа әңгімелер болған жоқ.

Прокурор: Аюпов тендер мәселесін көтермеді ме?

Әбдірахымов: жоқ.

Прокурор: Қожабаев Сізге қаражатты қайтару керек деген хабарлама жазды ма?

Әбдірахымов: жоқ, әрине, ондай болған жоқ. Менің ойымша, ол тіпті менің нөмірімді білмейді.ді. Мен визитканы берген шығармын, бірақ онда ұялы телефон жоқ, тек қабылдау бөлмесінің телефоны.

Прокурор: Шымкентте зауыт ашылғаннан кейін, сіз оны қайдан көрдіңіз?

Әбдірахымов: мен әкім қызметінен кетіп, бір ұшақпен ұшып бара жатқанда көрдім. Содан кейін мен оған жұбайының қайтыс болуына байланысты көңіл айттым. Осыдан кейін өткен жылдың маусым айында мына жағдай басталған кезде, мен жолдасыммен бірге кафеде шай ішіп отырғанда, кенеттен Қожабаев бір әйелмен кіріп келді. Олар басқа үстелге отырды. Мен көлікке бара жатқанда артымнан біреу атымды атағанын естідім. Қарасам, артымнан Қожабаев келе жатыр екен. Мен тоқтадым. Мен: «Сен маған ба? Тыңдап тұрмын». Ол маған: «Біз сөйлесетін әңгіме жоқ па? Мен кезінде  балалар арқылы ақша жібердім». Мен: «Қандай ақша? Сіз мені біреумен шатастырдыңыз. Әлде біреу сізді алдаған». Ол таң қалды: «Мен не істеймін, шындықты қалай жетем?» Кімге бердіңіз, сол жерден іздеңіз. 2018 жылы Сіз мені көрдіңіз бе, неге сол кезде айтпадыңыз, ал қазір бірден арыз жазып жатырсыз? Бұлай істеуге бола ма?» 5 минуттай сөйлестік, содан кейін мен оны тек тергеу шараларында көрдім. Құрметті сот, мен келесіні айтқым келеді. Мен мұны тергеу барысында да айттым. Осының бәрі жазда басталған кезде мен «Болашақ» бағдарламасының түлектерінің кездесуіне қатысып, 20 шақты жігіттер жиналдық. Онда Қожабаевтың ұлы Еркебұлан да келді. Менің түсінуімше, ол да болашақ түлегі. Мен оны шақырып, сөйлесейік дедім. Мен: не болып жатыр, әкең не істеп жатыр? Ол: «Габеке, кешіріңіз, солай болды. Мен ол жерде не бар екенін білмеймін, бірақ әкемнің үстінде ықпал етуші біреу тұр және оған осы мәселе бойынша нұсқаулар беріп, одан (Қожабаев) үнемі ақша алады. Мен атын білмеймін, бірақ ол Астанада». Содан кейін ол  менің әкемнің қатысы бар және ақша бергені туралы жалған айғақтарға қол қойды деп айта бастады . «Бұл дұрыс болмаса да. Бірақ бұл менің әкем», — деді ол. Мен: «сіз бұл оқиғаны қайдан ойлап таптыңыз? 3,5 миллион қайдан пайда болды?» Ол маған: «жоспар бойынша, сіз бұқаралық ақпарат құралдарындағы жаппай шабуыл жасаудан қорқасыз. Олар сіздің ақшаңыз көп екенін айтты да, сіз ақша бересіз. Осы сомадан 2 млн теңгені әкем, ал 1,5 млн теңгені ол адам алады». Мен: сендер мықты бизнес-жоба ойлап тауысыңдар. Мен мұны дәлелдей алмаймын, бірақ бұл болған жағдай, бұл факт. Сол кезде мен өзіме қарсы жалған тапсырыс бар екенін және олар ақша тапқысы келетінін түсіндім», — деді сотта Ғабидолла Әбдірахымов.

Прокурор: Кантуреев жазда Еркебұлан мен Бағланнан ақша алғанын айтты ма?

Әбдірахымов: Исамидин тіпті Еркебұлан мен Бағланды білмейтініне сенімдімін. Мұның бәрі өтірік. Мен мұны барлық жауапкершілікпен айта аламын.

Прокурор: Шымкентте Сіз Еркебұланмен (Қожабаевтың ұлы) кездестіңіз бе?іңіз бе?

Әбдірахымов: мүмкін «болашақ» кездесуінде.

Ерлан Мәкенов: Сіз «Сұңқар» телефоны арқылы сөйлестім дедіңіз? Ол не?

Әбдірахымов: «Сұңқар» — бұл мемлекеттік органдардың басшыларын өзара байланыстыратын байланыс. Ол министрлерде, әкімдерде және ұлттық компаниялардың басшыларында бар. Оны ҰҚК басқарады.

Еран Мәкенов: онда жазба жүргізіледі дейді?

Әбдірахымов: мен кассетаны өзім көрмегем, бірақ айына бір рет ҰҚК қызметкерлері келіп, бізден кабинеттен шығуды сұрайды және осы аппаратпен бірдеңе жасайды.

Судья: Нұргелдиев Бағланды білесіз бе?

Әбдірахымов: жоқ, тек тергеу іс-шараларында білдім.

Судья: сіздің фамилияңыз жиі айтылады және біз сізге сұрақтар қоюымыз керек. Сіз АП-да басқарушы лауазымға ие болдыңыз, ал Аюпов сіздің сенімді адамыңыз болды.

Әбдірахымов:  ол қалай менің сенімді адамым бола алады? Мен АП-да жұмыс істедім, ол басқа құрылымда жұмыс істеді, содан кейін оқуға кетті. Ол менің көмекшім емес еді, мен оның жұбайын да көрмегем, бізде тек жұмыстағы қарым-қатынасы болған.

Судья: Аюпов сізге Қожабаевпен таныстырғысы келетінін айтты ма?

Әбдірахымов: жоқ.

Судья: Аюпов сіздің Қожабаевпен кездесуіңізге қатысы бар ма?

Әбдірахымов: жоқ, мен ол кезде Аюповтың Англияда болғанын айттым.

Судья: ол Лондонда болған кезде Аюпповпен мэйл арқылы хат жазысып тұрдыңыз ба?

Әбдірахымов: хат алмасу болған жоқ, телефонымыз бар, маған қоңырау шалу оңайырақ болды, жазуды ұнатпаймын.

Судья: Лондонда Аюповпен келіссөздер жүргіздіңіз бе?

Әбдірахымов: жоқ

Судья: Қожабаевпен немесе Ілиясовпен?

Әбдірахымов: жоқ.

Судья: Сіз Қожаба6ев немесе компания туралы ақпарат жинадыңыз ба?

Әбдірахымов: жоқ

Судья: Қожабаев қабылдауға келгенге дейін Сізде компания туралы ақпарат болды ма?

Әбдірахымов: менің есімде жоқ.

Судья: Аюпов Ілиясов немесе компания туралы ауызша немесе жазбаша ақпарат беріп, Сіз Қожабаевпен кездесуге дайын болдыңыз ба?

Әбдірахымов: жоқ, ондай болған жоқ.

Судья: кабинетте Қожабаевпен сөйлескеннен кейін, сіз Қожабаевқа Аюпова арқылы байланыста болатыныңызды ұсындыңыз ба?

Әбдірахымов: болған жоқ.

Судья: Қожабаевпен әңгіме барысында Аюповтың тегі туралы айтылды ма?

Әбдірахымов: жоқ.

Судья: Сіз Алматыда Түрксіб салу бағдарламасы туралы білесіз бе?

Әбдірахымов: мен бұл туралы тергеу шараларында естідім. Бұған дейін білмедім.

Судья: Сіз «Самұрық энерго» АҚ-ның 2013 жылы наурызда немесе одан әрі құны 2 млрд 800 млн-нан асатын Түрксіб қосалқы станциясының жобасы әзірленгені туралы отырысы болғанын білдіңіз бе?

Әбдірахымов: жоқ білмедім.

Төреші: Қожабаев сізге Түрксіб бойынша тендерге қатысқысы келетіні туралы айтты ма?

Әбдірахымов: жоқ, айтқан жоқ.

Судья: Қожабаев сізге немесе Аюпов арқылы 2013 жылы «Түрксіб»бойынша тендер өткізу күтілетіні туралы хабарлаған ба?

Әбдірахымов: жоқ

Судья: Қожабаев сізге Түрксіб тендеріне қатысу туралы мәліметтерді жолдады ма?

Әбдірахымов: жоқ.

Судья: Сіз Аюповпен осы мәселе бойынша келісімге келіп немесе бизнес-жобаға кірдіңіз бе?

Әбдірахымов: жоқ кіргем жоқ.

Судья: Аюпов сізге біреу оған 2 миллион 800 мың пара беретіні туралы айтты ма?

Әбдірахымов: жоқ.

Судья: сомалардың бір бөлігі сізге Жетті ме?

Әбдірахымов: жоқ. Тіпті мұндай сомалар туралы әңгіме болған жоқ, мұндай әңгіме ешқашан болған емес.

Судья: Сіз Қожабаевқа жұмыс немесе басқа жағдайлар бойынша жеке қысым көрсеттіңіз бе?

Әбдірахымов: жоқ.

Судья: Сіз Аюповқа немесе басқаларға қысым туралы тапсырма бердіңіз бе?

Әбдірахымов: әрине жоқ.

Төреші: Қожабаев әңгіме барысында «Түрксіб» бойынша тендер жеңімпазы болғысы келетінін айтты ма?

Әбдірахымов: жоқ, айтқан жоқ.

Судья: Сатқалиевке «Түрксіб» бойынша Қожабаевқа көмек көрсету керектігі айттыңыз ба?

Әбдірахымов: жоқ, айтпадым.

Судья: Сіз Аюповтың 2013 жылғы материалдық жағдайы туралы білесіз бе

Әбдірахымов: білмеймін.

Судья: оның жылжымайтын мүлік, көлік сатып алғанын білесіз бе?

Әбдірахымов: мен оның қандай көлікпен жүретінін көргем. Оның үйінде ешқашан болған емеспін. Ол бизнеспен айналысатын ағасы бар екенін айтатын.

Судья: ал сіз өзіңізге осындай сұрақ қойып көрмедіңіз бе?

Әбдірахымов: мен қалай айту керектігін де білмей отырмын. Рашид мықты бағдарламашы болған және Лондонда оқып жүргенде ол Ресейдегі ірі провайдерлер үшін кейбір бағдарламалар жасап, оларды сатқаны туралы әңгімелеген. Мен оны мақтап отыратынмын. Аюпов сәнді және өмір салтын ұстанды деп айта алмаймын. Сенбіліктерде кездескен кезімде де оның қарапайым киінгенін көретінмін. Мен олардың бай адамдар сияқты өмір салтын ұстанатын деп айта алмаймын.

Судья: Сіз Аюпповпен қаншалықты тығыз байланыста болдыңыз?

Әбдірахымов: біз ұзақ уақыт бірге жұмыс істедік. 2015 жылдан бастап ол менімен бірге Шымкент әкімдігінде болды. Бізде жақсы әріптестік қарым-қатынасы болды. Бірақ бізде бір-бірімізге қонаққа бару деген нәрсе болмаған. Әріптестер ретінде араласатынбыз.

Судья: Сіз Аюповқа жеке өміріңіз туралы айтқансыз ба?

Әбдірахымов: мен жеке өміріме ешкімді кіргізе бермеймін. Әрине, олар жұбайымның кім екенін, балаларымның кім екенін білетін. Бірақ, менің жеке өмірім туралы біреуге айтпайтынмын.

Судья: ал Қожабаевқа немесе Ілиясовқа айтқансыз ба?

Әбдірахымов: жоқ, не себепті?

Судья: Сіз Нұргелдиевті білесіз бе?

Әбдірахымов: жоқ білмеймін.

Судья: Аюповтың көмекшісі кім болғанын білесіз бе?

Әбдірахымов: мен білмеймін.

Судья: Тәжібековты білесіз бе?

Әбдірахымов: бірінші рет естіп тұрмын.

Судья: сізде бұл азаматтарға ұнамсыз сезім болды ба?

Әбдірахымов: мен оларды білмеймін, сондықтан мен ешқандай сезім болмаған.

Судья: Қожабаев, Ілиясов, Нұргелдиев, Тәжібеков сізге немесе сіздің жақын туыстарыңызға қандай да бір түрде қатысты болуы мүмкін бе?

Әбдірахымов: жоқ және болмаған да. Менің туыстарым маған айтар еді, білер едім. Мен бұл адамдардың жартысын білмеймін, жартысын өмірде 2-3 рет көрдім. Мен мұның бәрін БАҚ-та көргенде қатты таң қалдым. Және  мені жауап алуға шақырылды деп түрлі сенімсіз мақалалар шығып тұрды. Мен одан шаршадым, енді балаларыма қалай түсіндіру керектігін білмеймін. Сізге айтайын, мен мемлекеттік қызметте 22 жыл жұмыс істедім. Оның ішінде Мемлекет басшысы тағайындаған лауазымдарда 20 жыл. Жақсы жалақым болды. 28 жасымнан бастап мен айына 10 мың доллар алып жүрдім. Ақшасыз жүрген кезім болмаған. Туыстарым да көмектесетін. Өзі зиялы отбасыдан шыққанмын. Мен 2015 жылдан 2019 жылға дейін Шымкент қаласының әкімі болдым. Осы уақыт ішінде менің бағыныштыларымның үстінен бірде-бір тіркелген сыбайлас жемқорлық әрекет тіркелмеген. Бұл көп нәрсені  білдіреді. Мен өмірде көптеген адамдарға риясыз  көмектестім. Егер Қожабаев екеуміз келісім болғанда, ол маған алдымен келер еді, Ғабидолла есіңде ме? Ал ол бірден органдарға арыз жазады. Ол аздай оның ұлы біреу әкесінің үстінде тұрғанын және одан ақша алатынын айтқан. Бұл науқан 2019 жылдан бері жалғасып келеді. Біреу менің Мемлекеттік қызметке оралғанымды қаламайтыны анық. Ал жұмыс істеген жылдары менде тіпті сөгіс болған жоқ. Менің отбасым шошып отыр. Егер менде қателік болса, тергеу органдары оны анықтап қояр еді. Бұл адамдардың ойында не барын түсінбеймін. Ұлымен сөйлескенде — бұл менің үстімнен тапсырыс, олар да ақша жасағысы келетіні білдім. Қаңтар оқиғаларынан кейін мені қорқады деп ойлаған. Олар айтып отырған ақшаны өмірімде ешқашан көрген емеспін. Мен Қожабаевтан очная ставкада: «Ақша беріп жібердің бе? Мақұл, бірақ не үшін? Ол жалпы патронат үшін дейді. Қандай патронат сонда?» Мен түсінбеймін, адам байлық тауып, Форбсқа кірді, мен мұның бәрі не үшін қажет екенін түсінбеймін? Құрметті сот, эмоцияларым үшін кешірім сұраймын, бірақ бәрін айтып алғым келді».

Адвокат Ерлан Мәкенов: сотта Нұргелдиев Бағлан сізді Аюпов арқылы «божбан» руласы екендігіңіз үшін таныстырғанын көрсетті. Руыңыз қандай?

Әбдірахымов: мен Сіргели руына Жатамын. Божбанмен байланысты емес.

Ерлан Мәкенов: құрметті сот, куәгердің жауабына сіздің назарыңызды аударғым келеді.