Рашид Аюповтың ісі. Сотталушы 100 мың доллар алды деп сотта талқылауда

Рашид Аюповтың ісі. Сотталушы 100 мың доллар алды деп сотта талқылауда

24 августа, 2023 Выкл. Автор Анна Цурканова

Жалған айғақтарбергені үшін адвокаттар өтініш беруші – олигарх пен оның ұлын қылмыстық жауапкершілікке тартуды сұрайды, деп хабарлайды vera.kz

Астана қаласының қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған сотында жасырын тергеу әрекеттерін зерделеу шеңберінде Рашид Аюпов пен Еркебұлан Ілиясовтың (олигарх – арызданушы Қожабаевтың ұлы) арасындағы әңгіменің аудиожазбасы тыңдалды. Әңгімелесудің бірі 2022 жылдың жазында Шымкент қаласының караоке барларының бірінде өтті.

Жазбада Ілиясов пен Аюпов Қожабаевтың 2022 жылдың сәуір айында Аюпов пен Әбдірахымов Ғабидоллаға қатысты сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметке берген өтінішін талқылап жатқаны естілді. Кездесу барысында Ілиясов Аюповқа шамамен 10 жыл бұрын әкесі Қожабаевтан Ілиясов “Шымкент шоу” деп атайтын адам ақша бопсалағанын және Аюпов өзінің көмегін “таратуды” ұсынғанын айтады. Сондай-ақ Ілиясов “Түрксіб”туралы түсініксіз нәрсе айтты.

Сонымен бірге, Аюпов ашуланып, бұл жағдайларды үзілді-кесілді жоққа шығарады: “Мен мұнда не қатысым бар? Ондай болған жоқ». Аюпов Ілиясовтан әкесіне оған қарсы айыптауды теріске шығаруды және оны айыптаудан алып тастауды талап етеді.

Осы әңгіме барысында Ілиясов мұндай айыптаулармен қылмыстық іс сотта ыдырайтына келісіп, әкесінің талаптарын “ауыл”деп атайды. Сондай-ақ, Ілиясов әкесі үшін біреу жазып, оның іс-әрекетін басқаратынын хабарлаған. Ілиясов әкесі бұны теріске шығаруы мүмкін деп болжайды. Содан соң Ілиясов бір кездері әкесі оған Әбдірахымовты отырғызуды армандайтынын айтқанын, бірақ оған қысым жасауға негіз жоқ екенін түсіндіреді. Бұл ретте Аюпов ашуланып: “Ал сендерде маған тисуге не негіз бар?». Ілиясов: “Жоқ, онысын мен білмеймін. Бірақ ол сіз туралы осылай дейді, және қайдағы біреуді “Шымкент шоу” деді.

НСД-ға сәйкес, Аюпов Ілиясовқа Әбдірахымовты тартуға көмектесуді ұсынып, оған басқа да компроматтар бар екенін меңзеген. Жазбалардың бірінде ол бар болғаны 100 мың доллар алғанын, бірақ оларды қайтаруға дайын екенін айтып, бірақ оны кімге қайтаратынын нақтыламан. Әңгіме барысында Аюпов Ілиясовқа қандай компромат екенін айтпайды, себебі Қожабаев Аюповқа қатысты айыптаулардан бас тартатынына кепілдік бермеген еді. Ілиясов пен прокурордың осы сөздердегі түсіндірмелерінен “Түрксіб” қосалқы станциясын салу жөніндегі тендерде жеңіске жеткені үшін Аюпов өзіне бұрын Қожабаев берген 2,8 миллионнан 100 000 АҚШ долларын алғанын мойындапты. Алайда, Аюповтың қорғаушысы жазбада Аюпов айтқан 100 000 доллар, “егер Қожабаев бұрынғы айыптауларын теріске шығарса”, сотталушы ашамын деп берген уәдесі жаңа фактіге қатысты деп мәлімдеді.

Процесс барысында судья процеске қатысушыларды бірнеше рет тоқтатып, мінез-құлық туралы ескертулер жасауға мәжбүр болды. Еркебұлан Ілиясовтың арандатушылық дауысы қорғаушылардың да, төрағалық етушілердің де ашуын туғызды.

Сотта болып жатқан оқиғалардың объективті көрінісі үшін біз процеске қатысушылардың дәйексөздерін емес, пікірталастың толық сюжетін ұсынамыз. “Түрксіб” – бұл “Allageum” компаниясы құрылысын қолға алғысы келгенін және олигарх Ғабидолла Әбдірахымовқа орасан зор ақшаны қосалқы станция үшін төлеген мыс  екенін нақтылаймыз.

Сот процесінің стенограммасы:

Адвокат Газымжанов: Сіз “Түрксіб”туралы айттыңыз ба?

Ілиясов: Айттым. Мен жоққа шығарып отырғаным жоқ.

Адвокат Газымжанов: Ол сізге: “Менің не қатысым бар?” деді ме?

Ілиясов:  ол көп нәрсе айтты десем болады.

Адвокат Газымжанов: айтты десем емес, ол нақты: “Менің не қатысым бар? деді ғой?

Ілиясов: сіз естіген болсаңыз, айтқан шығар. Жарайды, айтты делік. Енді не?

Адвокат Газымжанов: ол бұл жағдайларды жоққа шығарды ма?

Ілиясов:  ол барлық стенграмманы жоққа шығарып отыр. Жарайды, келесі сұрақ.

Адвокат Газымжанов: келесі сұрақ, ол сізге “Не деп отырсың?”деп айтты ма? Сіздің сөздеріңізге ашуланды ма? Сіз өзіңіз “ауыл” деп айттыңыз ба?

Ілиясов: Айттым. Растаймын.

Адвокат Газымжанов: әкеңізге біреу нұсқау бергенін, бұл оның сөзі еместігін, ол үшін не жазып отырғанын ше?

Ілиясов: айттым.

Адвокат Газымжанов: стенограмма бойынша Сіз бұл колхоз деп, бұл істен түк шықпайтынын нақты айттыңыз. Олай болмайды. Бізге бірдеңе бер дегенсіз.

Ілиясов: ия, дедім. Енді?

Адвокат: айтыңызшы, сіз әкеңізден оның қандай арманы бар екенін сұрапсыз. Әкеңіз Әбдірахымовты “өшіріп”, оны балағатттаған. Бұл рас па?

Ілиясов: иә, рас.

Адвокат Газымжанов: бұл шындыққа сәйкес келе ме?

Ілиясов: жақсы, сәйкес келеді. Бірақ стенограммада бар-жоғын білмеймін, бірақ мен Рашидпен көбірек келіссөздер жүргіздім дедім.

Адвокат Газымжанов: иә, стенограммада бар. Ол саған: “Еркебұлан ондай болған жоқ”, – деді. Және сізді сөзбен қорлады. Содан кейін ол сізге: “Мені бұл істен шығарсаңыз, мен сізге Абдрахимовқа қарсы материалдар беремін”, – деді ма?

Ілиясов: ұсыныс одан бірнеше рет келді. Ол өзін және Бағланды мәлімдемеден алып тастауды ұсынды, өйткені ол оның басты куәгер екенін түсінді. Әкемді райынан қайтару мақсатында мені қорқытты, бопсалады.

Адвокат Газымжанов: бұл әңгімеде ол: “менің не қатысым бар?”деген кезде, Сіздің айтуыңызша, сол оқиғалар болған кезде, әкеңіз сізге мәселені шешіп тасмаймын деген. Бұл рас па?

Ілиясов: Ия. Мен ұшып келген сәтте әкем солай деді. Мен оған қысым, наезд болғанын білмедім. Ол маған  бір “шымкенетшоу” деген біреу келгенін, ал белгілі бір кезеңде Рашид пайда болып, жағдайды шешуге өз көмегін ұсынғанан айтты. Оны растаймын.

Адвокат Газымжанов: бұл ақшаны берер алдында болған ба?

Ілиясов: әкемнің айтуынша наезд 2015 немесе 2016 жылдары болған. Алдымен “Түрксіб” үшін ақша берілген, ал наезд кейін басталды.

Адвокат Газымжанов: Сіз “Түрксіб” туралы айтып отыр едіңіз ғой?

Ілиясов: мен бір уақытта әртүрлі тақырыптарды қозғай аламын, мен бұндайда кәсіпқоймын.

Газымжановтың адвокаты: яғни, Рашидтің қатысты болуы – сіз “Түрксіб” туралы сұраған кезде келгені ме?

Ілиясов: адвокат, сіз қазір басқа тақырыпты көтеріп жатырсыз. Біз қазір 2,8 миллион туралы айтып жатырмыз. Мен онда не болып жатқанын білмеймін. Мен әкемнің айтқанын дәл айттым. Сіз сотты және барлығын шатастырғыңыз келеді. Алдымен ақша аудару 2013 жылы болды, содан кейін 2014 немесе 2015 жылдары мен қайсысы екені есімде жоқ. Осы жылдары, әкем мен Ғабидулла арасындағы қарым-қатынас нашарлаған кезде, наездтар басталды, содан кейін Рашид оған мәселені шешуді ұсынды.

Адвокат Газымжанов: стенограммада Сіз “Түрксіб” туралы айтасыз, ол сізге “Менің не қатысым бар?” дейді. Қазір біз “Түрксіб” туралы айтып отырмыз ғой?

Ілиясов: Сіз сотты және мені шатастырмаңыз. Түсінікті ме? Рашидтен қалай және не болғанын нақтылап алыңыз. Мен бірден 2 тақырыпты қозғадым, ал сіз бәрін шатастырып отырсыз.

Адвокат Газымжанов: айтыңызшы, әңгіме барысында ол осы екі тақырыпты мойындамады және әңгіме барысында басқа тақырыпты ұсынды, мен дұрыс түсіндім бе?

Ілиясов: дұрыс.

Адвокат: Әбдірахымовты “өшіру” әкеңіздің арманы деп айтқан кезде Рашид Әбдірахымовқа жүз пайыз нәтиже беретін тағы бір тақырыпты ұсынды. Ол басқа тақырып беремін деп айтыпты. Демек ол алдыңғы екі тақырыпты мойындамады. Сөйтіп ол жаңа тақырыпты ұсыныпты. Сіз “мен әкеме қоңырау шалып, оның келісімін сұраймын” дедіңіз. Содан кейін шығып әкеңізге қоңырау шалдыңыз. Дұрыс па?

Ілиясов: дұрыс.

Адвокат Газымжанов: Сосын сіз оған келдіңіз. Ол сізге: “Отырғызыңыз, мен сізге ертең айтамын”, – дейді. Сіз: “сен берсең, мен түрлі компроматтар бар деп айтамын”дедіңіз. Ал ол сізге: “маған беретін  кепілдік қайда?” – дейді.

Ілиясов: дұрыс.

Адвокат: содан кейін ол сізге айтады, “мен шынымды айтайын, сол кезде 100 мың долларын таптым. Мен қайтаруға дайынмын”. Контекстен бұл жаңа тақырыпты білдіреді.

Ілиясов: бұл жаңа тақырыптан емес.

Адвокат Газымжанов: дәл осы жаңа тақырыпқа сай ол “құртқың келе ме, мен саған құртуға көмектесемін” дейді.

Ілиясов: бұл жаңа тақырыптан емес, сіз бәрін шатастырып отырсыз.

Адвокат Газымжанов: ол екі тақырыпты жоққа шығарады ғой. Сіз оны өзіңіз мойындадыңыз. Ол сізді тіпті қорлапты. Ол жаңа тақырыпты ұсына отыры, 100 мың доллар туралы айтады және мен оны қайтарамын дейді. Ол сонда сенім туралы, жоққа шығаратын тақырыптар туралы айтады ма?

Ілиясов: иә.

Адвокат Газымжанов: мағына неде? –

Ілиясов: бұл оның құқықтары, логикасы.

Адвокат Газымжанов: ол сізге “құртуды қалайсыз ба, мен сізге құртуға көмектесемін” депті. Осыны сізге айтты ма? Ертең ол сіз әкеңізге айтатын компромат туралы ұсыныс жасады ма?

Ілиясов: жарайды, енді?! Сұрақ неде?

Адвокат Газымжанов: мен сізді дұрыс түсіндім бе? Сіздер бұл әңгімеде “Түрксібке” және “шымкентшоуға” оралмайсыздар.

Ілиясов: мұнда 90% “Түрксіб” үшін ақшаны қайтару туралы айтылады. “Шымкентшоу” басында мен әкемнің неге ренішті екенін айттым. Мен иә дедім, бұл “шымкентшоу” наезд жасағалған, оны шешуді ұсынған екен. Болды. Бұл ескі тақырып. Маңызды бұл емес. Ең бастысы, біз 2,8 ақшаны беру туралы айтып отырмыз. Мұнда ол “2,8 миллион доллардың ішінен мен 100 мың доллар таптым” деді.

Адвокат Газымжанов: 2.8 сөздері қайдан естіп тұрсыз?! Сіз қазір жазбаңызды естідіңіз. 2,8 туралы сөз болған да жоқ қой.

Ілиясов: адвокат, бұл сіздің пікіріңіз, пікіріңізді өзіңізде сақтаңыз. Мен өзімдікінде қаламын. Сот өзі шешеді, мен бәрін растаймын. Сіз әр сөзге килігіп отырсыз. Нақты сұрақ қойыңыз.

Адвокат Газымжанов: соттағы айғақтарыңызда Сіз Аюповпен сөйлескен кезде ақшаны қалай бергеніңізді, әуежайда 1 миллион доллары бар алғашқы сөмкені кім алғанын сұрағаныңызды айттыңыз. Ал ол Шөкеевтің көмекшісі деп айтыпты. НСД жазбасында Сіз Аюповтың “сен не, ондай болған жоқ” дегенін айтпайсыз, ал сіз оған бұған дейін ол сізге Шукеевтің көмекшісі әуежайда 1 миллион доллар алғанын айтқан деп айтпадыңыз.

Ілиясов: ол бұл аңызды бір кездері мен оған бірнеше рет келіп, ақша туралы еске салған кезде ойлап тапқан. Содан кейін мен оның кім екенін сұрадым, ол Шөкеевтің көмекшісі екенін айтты. Бұл Шөкеевтің көмекшісі емес. Бұл оның көмекшісі Бауыржан екені белгілі болды.

Адвокат Газымжанов: сотта сіздің айғақтарыңыз ретінде: “ақшаны кім алғанын сұрағанда, ол бұл Шөкеевтің көмекшісі екенін айтты. Онда неге сіз НСД-де ондай болмағанын жоққа шығарғанын айтпайсыз. Немесе бұндай болмаған, және сізге бұрын бұндайды айтқан жоқ па?

Егер адам бұл сұрақты неге оған тікелей қоймағаныңызды жоққа шығарса, сіз оны жазу үшін сол жерге келдіңіз емес пе?

Ілиясов: бұл менің құқығым.

Адвокат Газымжанов: құрметті куәгер, сіз өзіңізді дұрыс ұстаңыз, сотта отырғаныңызды ұмытпаңыз. Құрметті сот, мен сізден куәгерге ескерту жасауыңызды сұраймын, ол өзін тым әдепсіз ұстап отыр.

Судья: Ілиясов, сіз сұрақты соңына дейін тыңдап, содан кейін жауап беріңіз. Жалғастырыңыз адвокат.

Адвокат Газымжанов: сізге бұған дейін Шөкеевтің көмекшісі әуежайдан алып кеткенін айтқан болса, Аюпов осы “Түрксібке” және “шымкентшоуға” қатысым жоқ дегенде не себеппен қарсы шықпадыңыз? Осыны түсіндірсеңіз.

Ілиясов: менің өзімді әдейі солай ұстадым, жағдайды ойнаттым. Неліктен мен мұндай сұрақ қоймағаным, бұл менің құқығым, қандай сұрақ қою, қайдай қоймауын өзім білемін.

Адвокат Газымжанов: мен сізден неге мұндай құқықты пайдаланбағаныңызды сұрап отырмын? Не бұл жағдай болмаған, не сіз сол кезде бұл туралы куәлік бермегенсіз?

Судья: сұрақ алынып тасталды.

Адвокат Газымжанов:  бұл аудиожазбада Аюпов Қожабаевтан оны шағымдар тізімінен алып тастауды сұрайтын себебін нақты көрсетеді: себебі бұл жағдай болмағанын және бұл жалған ақпарат екенін айтқанына мен соттың назарын аударғым келеді. Қарызды қайтару бойынша барлық мән-жайларды ол Еркебұлан Ілиясовтан естіген. Яғни Ілиясов бәрін айтып берді. Кейін қарызды қайтару қажеттілігі туралы бұрыннан хабардар, ол Ілиясовтың ақпаратына сеніп, “ақшаны алғаннан кейін оны қайтару керек”деп қолдайды. Яғни, бұл ақпарат Ілиясовтан келеді. Аюпов қашан, не үшін, қайда болғанын анықтап болған соң ақырында: “Мен ол жерге қатысым жоқ, мен оны білмеймін және ол жағдайда болғаным жоқ”, – дейді. Егер әкеңнің арманы болса, ол  “Мен сізге ақпарат бере аламын, бірақ мені одан алып тастаңыз, өйткені мұның бәрі дұрыс емес” деген. Сол кезде Ілиясов онымен толық келісті. Қожабаевтың бұл нұсқасы іс материалдарымен расталған жоқ. Ал Қожабаев сотта жасаған жалған айғақтарын мойындап, кешірім сұрайды. Осыған байланысты Қожабаевты көрінеу жалған денонсация жасағаны және куәгердің көрінеу жалған айғақтары үшін қылмыстық жауапкершілікке тарту туралы жеке қаулы шығаруды сұраймын. Сондай-ақ, Әбдірахманов Қожабаевтың бастапқы берген жалған айғақтарын растады, сондай-ақ Аюповтың өзі келіп, қоңырау шалу арқылы сейфтен 500 мың адамды алғанын айтты. Сондай-ақ Қожабаевты жалған айғақтар үшін жауапкершілікке тартуды сұраймын, ол Әбдірахымовпен ақша мәселелерін талқылап, онымен кездесіп, Әбдірахымов оған 2,8 млн қажет екенін растады деді.

Шын мәнінде, біз Әбдірахымовқа қатысты НСД тыңдадық. Ол мұны НСД-де растаған жоқ, тергеу органдары Әбдірахымовты қылмыстық жауапкершілікке тартқан жоқ. Тиісінше, Қожабаевты тарту керек. Ілиясовты тергеу кезінде жалған айғақтар бергені үшін тарту керек, алдымен әкесінің тапсырмасы бойынша Әбдірахымовқа жол іздеп жүргенін айтқан бөлігінде айғақтарын өзгертті. Бұл өтініш”.

Судья: кеңесу бөлмесінде іс бойынша барлық дәлелдерді бағалайды. Қожабаев пен Ілиясовқа қатысты жеке қаулы шығару бөлігінде сіз жарыссөзде сөйлеуге құқығыңыз бар.

Естеріңізге сала кетейік, экс-шенеунік Рашид Аюповқа 1997 жылғы редакциясындағы Қылмыстық кодекстің бірнеше баптары бойынша айып тағылған: 177-бап, 4 т., “Алаяқтық, яғни, алдын ала сөз байласу бойынша адамдар тобы, бірнеше рет, аса ірі мөлшерде алдау және сенімге қиянат жасау арқылы бөтеннің мүлкін ұрлау “, 28-бап және 312-баптың 5 б. Бұл айып бойынша Рашид Аюпов кінәні мойындамады.

“Құрметті сот, бұл дәлелдердің барлығын Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет қызметкерлері ойлап тапты, өйткені мен Шөкеев пен Әбдірахымовқа қарсы жалған куәлік беруден бас тарттым. Мен өзімді кінәсіз деп санаймын, бұл жала және жалған”, – деді Рашид Аюпов сотта. Толығырақ сілтеме бойынша https://vera.kz/rashid-ayupov-eto-ugolovnoe-presledovanie-iz-za-otkaza-lzhesvidetelstva-protiv-shukeeva-i-abdraximova/

Осы сілтеме бойынша Forbes тізіміндегі кәсіпкер 2,8 миллион долларлық параны Ғабидолла Әбдірахымовқа қалай бергені туралы айтып берді. Айғақтардағы қандай сәйкессіздіктер анықтама бойынша адвокаттарда сұрақтар туғызды. https://vera.kz/delo-rashida-ayupova-biznesmen-iz-spiska-forbes-kz-rasskazal-kak-daval-vzyatku-za-pobedu-v-tendere/

Рашид Аюповқа қатысты тергеудің бастамашысы олигарх Сейдулла Қожабаев сотта дұрыс емес айғақтар үшін кешірім сұрады. Толығырақ сілтеме бойынша https://vera.kz/delo-rashida-ayupova-za-nepravdivye-pokazaniya-izvinilsya-v-sude-biznesmen-iz-spiska-forbes-kz/

Осы сілтеме бойынша куә Бағлан Нұргелдиев Абдрахимов үшін 2,8 миллион доллар пара бергені туралы айтады. Сол сілтеме бойынша, адвокаттардың сұрақтарын бастапқы айғақтармен қандай қайшылықтар тудырды. https://vera.kz/delo-rashida-ayupova-v-sude-svidetel-rasskazal-kak-peredaval-28-mln-dollarov-dlya-abdraximova/

Осы сілтеме бойынша жәбірленуші олигарх Қожабаевтың ұлы ірі пара алу үшін ақшаны қалай алып, бергені туралы айтып берді. Сондай-ақ, ол өліммен аяқталған апатқа қалай кінәлі болғандығы туралы айтты.

https://vera.kz/delo-rashida-ayupova-syn-poterpevshego-oligarxa-priznalsya-v-dtp-so-smertelnym-isxodom/

Осы сілтеме бойынша Шымкент қаласының экс-әкімі Ғабидолла Әбдірахымовтың атышулы мәлімдемесі туралы. Ол сотта мұның бәрі оның беделін түсіру және Мемлекеттік қызметке оралуына жол бермеу үшін екенін айтты. https://vera.kz/eks-akima-shymkenta-gabidullu-abdraximova-doprosili-v-sude-o-vzyatke-v-28-mln-dollarov/

Новости Казахстана: